Μια αποτίμηση της χρονιάς που φεύγει με τα γεγονότα που σημάδεψαν τον κόσμο επιχειρούν 4 αρθρογράφοι των «Νέων» (Γιώργος Αγγελόπουλος, Μιχάλης Μητσός, Νατάσα Μπαστέα, Κίττυ Ξενάκη).

Υπάρχει η κακή εκδοχή: η χρονιά άρχισε με τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση των τελευταίων δεκαετιών και τελειώνει με μια απογοητευτική σύνοδο για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών. Οι πόλεμοι στο Αφγανιστάν και το Ιράκ συνεχίζονται, το Πακιστάν δεν πηγαίνει καλά, τα παλαιστινιακά εδάφη βρίσκονται πάντα υπό κατοχή, η λαχτάρα των Ιρανών για δημοκρατία καταστέλλεται, στη Ρωσία συνεχίζονται οι φόνοι των ακτιβιστών, η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα, οι πάγοι λειώνουν, είχαμε πανδημία γρίπης. Ας προσπαθήσουμε όμως, έστω για μια στιγμή, να δούμε το ποτήρι μισογεμάτο και να χαρούμε με τα καλά νέα: Οι εκπομπές άνθρακα παρουσίασαν φέτος τη μεγαλύτερη μείωση των τελευταίων 40 ετών. Η Αλ Κάιντα υποχωρεί. Η γρίπη Α έφτασε στο αποκορύφωμά της. Το σύστημα αποδείχθηκε πιο σταθερό απ’ ό,τι φοβόμασταν. Και η Σάρα Πέιλιν ΔΕΝ είναι αντιπρόεδρος της Αμερικής!”

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Σε πολλά διαφώνησαν φέτος οι οικονομολόγοι, σε ένα όμως συμφώνησαν όλοι: ζούμε τη χειρότερη οικονομική κρίση μετά το Κραχ του ΄29. Η φούσκα της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ το 2007 είχε ως αποτέλεσμα πολλοί μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και επενδυτικές τράπεζες να πτωχεύσουν ή να ζητήσουν τεράστια κονδύλια από τις κυβερνήσεις των χωρών τους, προκειμένου να διασωθούν. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπολογίζει ότι τα τελευταία δύο χρόνια αμερικανικές και ευρωπαϊκές τράπεζες έχασαν συνολικά περίπου 2,8 τρισεκατομμύρια δολάρια σε τοξικά ομόλογα. Η Ισλανδία, η οποία κατέρρευσε οικονομικά, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου και μέσα στον χρόνο πολλές χώρες κατέφυγαν στο ΔΝΤ για να αποφύγουν τη χρεοκοπία, ενώ εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους. Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει όλα τα κράτη και το τέλος της αργεί ακόμα να φανεί. Πριν από λίγες εβδομάδες η Dubai World, η κρατική εταιρεία του Εμιράτου του Ντουμπάι, κήρυξε στάση πληρωμών για 6 μήνες, προκαλώντας τεράστια ανησυχία στις διεθνείς αγορές. Αξιοπερίεργο είναι ότι ελάχιστοι οικονομολόγοι μπόρεσαν να προβλέψουν εγκαίρως τη χειρότερη ύφεση των τελευταίων 80 ετών. Και ο Νουριέλ Ρουμπινί που το έκανε επονομάστηκε δρ. Καταστροφή.

ΜΠΑΡΑΚ ΟΜΠΑΜΑ

Όλος ο κόσμος παρακολούθησε με ελπίδα στις 20 Ιανουαρίου τον Μπαράκ Ομπάμα να ορκίζεται 44ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Αμέσως βρέθηκε αντιμέτωπος με τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση των τελευταίων 80 ετών και υπέγραψε πακέτο οικονομικών μέτρων ύψους 787 δισ. δολαρίων, ενώ προχώρησε και σε πρόγραμμα δημόσιων δαπανών για να ενισχύσει την οικονομία. Μία από τις πρώτες αποφάσεις του ήταν η σταδιακή αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράν και η ενίσχυσή τους στο Αφγανιστάν, όπου θέτει ως προτεραιότητα την αντιμετώπιση των Ταλιμπάν. Ανακοίνωσε το κλείσιμο των στρατιωτικών φυλακών του Γκουαντάναμο μέχρι τον ερχόμενο Ιανουάριο και σε ομιλία του τον Ιούνιο στο Κάιρο κάλεσε για «μια νέα αρχή» στις σχέσεις του ισλαμικού κόσμου με τις ΗΠΑ. Η εμπλοκή της χώρας του σε δύο πολέμους δεν εμπόδισε την αρμόδια νορβηγική επιτροπή να του απονείμει το φετινό Νόμπελ Ειρήνης. Πρόσφατη μάχη, η προώθηση των μεταρρυθμίσεων στην υγεία, προκειμένου να αποκτήσουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη 40 εκατομμύρια ανασφάλιστοι Αμερικανοί.

ΕΥΡΩΠΗ: Το ναι στη «Λισαβώνα»

Θα μπορούσε να πει κανείς πως το 2009 ήταν χρονιά – σταθμός για την Ευρώπη. Μεταξύ 4-7 Ιουνίου, εξέλεξε τους νέους 736 ευρωβουλευτές της. Στις 2 Οκτωβρίου, οι Ιρλανδοί αναίρεσαν σε δεύτερο δημοψήφισμα το «όχι» που είχαν πει στη Συνθήκη της Λισαβώνας, εγκρίνοντάς την σε ποσοστό 67%. Στις 3 Νοεμβρίου, ο υπερσυντηρητικός πρόεδρος της Τσεχίας Βάτσλαβ Κλάους πείσθηκε επιτέλους να βάλει την τελευταία υπογραφή στη Συνθήκη της Λισαβώνας, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου, αφού πρώτα οι Ευρωπαίοι ηγέτες επέλεξαν τον νέο πρόεδρο και τη νέα υπουργό Εξωτερικών της Ε.Ε. Όμως τα δύο πρόσωπα που επελέγησαν (έπειτα από παζάρια που παραπέμπουν στο Βυζάντιο και βάσει της λογικής του ελάχιστου κοινού παρονομαστή), ο πρώην πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Χέρμαν Βαν Ρόμπαϊ και η Βρετανίδα πρώην επίτροπος Εμπορίου Κάθριν Άστον αντίστοιχα, είναι τόσο «χλιαρά», τόσο χαμηλού προφίλ, τόσο αδιάφορα, που ελάχιστοι πιστεύουν ότι θα φέρουν την Ευρώπη πιο κοντά στο όνειρο (;) της υπερδύναμης.

Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ – Ποιος φοβάται το εμβόλιο;

Τo 2009 ήταν η χρονιά που τα φιλιά και οι χειραψίες έγιναν… ταμπού. Στις 24 Απριλίου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε την εμφάνιση μιας «νόσου που μοιάζει με τη γρίπη στις ΗΠΑ και το Μεξικό». Πολύ σύντομα η «γρίπη των χοίρων»- την οποία αποκαλέσαμε στη συνέχεια νέα γρίπη, αφού διαπιστώθηκε πως ο ιός Η1Ν1 που την προκαλεί περιέχει γονίδια από ιούς της γρίπης που συναντώνται σε χοίρους, αλλά και γονίδια πτηνών και ανθρώπων- κυριαρχούσε στα πρωτοσέλιδα όλου του κόσμου. Οι φαρμακοβιομηχανίες δημιούργησαν στα γρήγορα εμβόλια και στο τέλος της χρονιάς η πανδημία είχε κορυφωθεί στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Όμως, μολονότι πρόκειται για την πρώτη πανδημία γρίπης μετά το 1968 (ο ΠΟΥ ανακοίνωσε πως στο τέλος του Νοεμβρίου ο αριθμός των νεκρών είχε φθάσει τουλάχιστον τους 8.768), το ενδιαφέρον του κόσμου για το εμβόλιο αποδείχθηκε περιορισμένο. Και ο φόβος για μεγάλο αριθμό θανάτων δεν επαληθεύτηκε. «Η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που προσβάλλονται από τη νέα γρίπη παρουσιάζουν ήπια συμπτώματα και αναρρώνουν σύντομα και πλήρως», δήλωσε η διευθύντρια του ΠΟΥ Μάργκαρετ Τσαν.

ΜΑΪΚΛ ΤΖΑΚΣΟΝ – Ο θάνατος της χρονιάς

Τo 2009 επρόκειτο να είναι η χρονιά της μεγάλης επιστροφής του, όμως έγινε η χρονιά του τραγικού θανάτου του. Ο Μάικλ Τζάκσον, υπόδειγμα χολιγουντιανής υπερβολής και εκκεντρικότητας, ταλέντου και αδυναμιών, ξεκίνησε το 2009 ως ένας άνθρωπος που πολλοί πίστευαν ότι είχε πάρει για καλά την «κάτω βόλτα». Έτσι αρκετοί παραξενεύτηκαν όταν ο 45χρονος βασιλιάς της ποπ ανακοίνωσε την επιστροφή του, με 50 παραστάσεις στο Λονδίνο. Όμως, στις 25 Ιουνίου ο Τζάκσον κατέρρευσε στην έπαυλή του, στο Μπελ Ερ του Λος Άντζελες, και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατός του. Ο ιατροδικαστής διαπίστωσε πως προκλήθηκε από υπερβολική δόση του νοσοκομειακού αναισθητικού προποφόλη, που του χορηγήθηκε από τον προσωπικό γιατρό του, τον δρα Μάρεϊ Κόνραντ. Η έρευνα της υπόθεσης δεν έχει ολοκληρωθεί. Τις εβδομάδες μετά τον θάνατό του, τα τρία άλμπουμ με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στις ΗΠΑ ήταν δικά του CD. Η ταινία ντοκιμαντέρ «Τhis is it», με πρόβες που έκανε για τις παραστάσεις στο Λονδίνο έκανε εισπράξεις 200 εκατομμυρίων δολαρίων.

ΙΡΑΝ – Άγγελος ελευθερίας

«ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΔΙΚΤΑΤΟΡΑ» φώναξαν δεκάδες χιλιάδες Ιρανοί μετατρέποντας την κηδεία του Μεγάλου Αγιατολάχ Χοσεΐν Αλί Μονταζερί- του «πατέρα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ιράν», όπως τον χαρακτήρισε η νομπελίστρια Σιρίν Εμπάντι- σε αντικυβερνητική διαδήλωση. Η χρονιά ήταν δύσκολη για τον Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ. Ναι, εξακολουθεί να αψηφά και τα καρότα και τα μαστίγια της Δύσης, να αρνείται κάθε υποχώρηση όσον αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας: προσφάτως διαλάλησε πως θα φτιάξει ακόμα 10 εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου. Οι λεονταρισμοί του ωστόσο απλώς επιβεβαιώνουν την εσωτερική αδυναμία του. Το «πράσινο κίνημα» που γεννήθηκε στο Ιράν τον περασμένο Ιούνιο, όταν εκατομμύρια πολίτες ζητούσαν στους δρόμους να ακυρωθεί το (νοθευμένο, κατά γενική ομολογία) αποτέλεσμα των εκλογών που του έδωσε μια δεύτερη προεδρική θητεία, είναι πάντα ζωντανό και υψώνει τη φωνή του με κάθε ευκαιρία. Και η Νέντα, ο «Άγγελος της Ελευθερίας», η «Λέαινα του Ιράν», η 26χρονη κοπέλα που δολοφονήθηκε εν ψυχρώ στις 19 Ιουνίου από την ισλαμική πολιτοφυλακή, το σύμβολό του.

ΚΟΠΕΓΧΑΓΗ – Πολύ κακό για το τίποτα!

Ήταν ίσως η Σύνοδος στην οποία ο πλανήτης επένδυσε τις περισσότερες ελπίδες- και από την οποία εισέπραξε τη μεγαλύτερη απογοήτευση. Έπειτα από δύο χρόνια προετοιμασίας και 12 μέρες εντατικών, επίπονων, δραματικών διαπραγματεύσεων, η Σύνοδος της Κοπεγχάγης για την κλιματική αλλαγή έκλεισε το μεσημέρι του Σαββάτου χωρίς δεσμευτική συμφωνία, χωρίς συγκεκριμένους στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων, χωρίς καν συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, μόνο με μια γενικόλογη δήλωση προθέσεων που καλεί τις κυβερνήσεις να υποβάλουν έως τις 31 Ιανουαρίου τα σχέδιά τους όσον αφορά τον περιορισμό εκπομπών CΟ2 έως το 2020. Όπως συμβαίνει συνήθως, αυτοί που υπερασπίστηκαν περισσότερο το αποτέλεσμα ως «σημαντικό» και «θετικό» είναι και οι πρωτεργάτες του- λέγετέ τους ΗΠΑ και Κίνα. Λέγεται πως ο Μπαράκ Ομπάμα δεν μπόρεσε, ενώ ο Ουέν Τζιαμπάο δεν θέλησε: ο Βρετανός υπουργός Περιβάλλοντος Εντ Μίλιμπαντ κατηγόρησε χθες ως κύρια υπεύθυνη για το αποτέλεσμα της Συνόδου την Κίνα. Επόμενο (έκτακτο) ραντεβού για το κλίμα, την άνοιξη στη Βόννη.

ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΟ – Η ελπίδα στο «ψυγείο

Η χρονιά άνοιξε δραματικά για τη Μέση Ανατολή, με την ισραηλινή επιχείρηση «Συμπαγές Μολύβι» να κλιμακώνεται στη Λωρίδα της Γάζα, αφήνοντας τελικά πίσω της 1.417 νεκρούς Παλαιστίνιους. Η ανάδυση, ωστόσο, του Μπαράκ Ομπάμα στην προεδρία των ΗΠΑ, η δραστηριοποίηση των ΗΠΑ έπειτα από την πολυετή αδράνεια του Τζορτζ Μπους, ενέπνευσε νέες ελπίδες. Ελπίδες που μειώθηκαν με την εκλογή του σκληροπυρηνικού Μπενιαμίν Νετανιάχου στην πρωθυπουργία του Ισραήλ τον Μάρτιο, για να ανανεωθούν και πάλι με τη βαρυσήμαντη ομιλία του Αμερικανού προέδρου στο Κάιρο τον Ιούνιο, όταν ο Ομπάμα απαίτησε να μπει ένα τέλος στην ισραηλινή εποικιστική δραστηριότητα χαρακτηρίζοντας την κατάσταση των Παλαιστινίων «ανυπόφορη». Έξι μήνες αργότερα, η κατάσταση παραμένει ανυπόφορη. Η Χαμάς παραμένει στη Γάζα, ο Μαχμούντ Αμπάς παραμένει στη Ραμάλα, το Παλαιστινιακό παραμένει σε τέλμα.”