Λευκωσία.- Του Λευτέρη Αδειλίνη
Πρωταγωνιστικό ρόλο και μερτικό στο γεωπολιτικό και ενεργειακό παιχνίδι στην ανατολική Μεσόγειο διεκδικεί δυναμικά και με το «έτσι θέλω» η Τουρκία, χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και ότι δεν έχει επικυρώσει τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας. Με αφορμή την έναρξη γεωτρήσεων από την κοινοπραξία ΕΝΙ-Kogas στο τεμάχιο 9, η Άγκυρα τεμαχίζει, σμικρύνει και ουσιαστικά γκριζάρει την κυπριακή ΑΟΖ, ενώ επαναφέρει, μέσω του Κυπριακού και των Τ/κ, τη μοιρασιά των όποιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Η τουρκική κυβέρνηση ποντάρει πως η διεθνής κοινότητα, κυρίως οι ΗΠΑ και η Ε.Ε., θα ανεχθούν ή ακόμα και θα αγνοήσουν τις κινήσεις της στην ανατολική Μεσόγειο ως αντάλλαγμα για τη συμμετοχή της στη διεθνή συμμαχία κατά των ακραίων τζιχαντιστών το Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και το Ιράκ. Το όλο εγχείρημα επηρεάζει άμεσα τη διαδικασία λύσης του Κυπριακού, αφού η προειδοποίηση της Τουρκίας ότι θα αρχίσει έρευνες και θα φέρει πλατφόρμα από τις 20 Οκτωβρίου ως τις 30 Δεκεμβρίου στα τεμάχια 2,3 και 9 της κυπριακής ΑΟΖ, υποχρέωσε τον Νίκο Αναστασιάδη να αναστείλει τη συμμετοχή της ε/κ πλευράς στις απευθείας συνομιλίες με την ομάδα του Ντερβίς Έρογλου.
Ακριβείς εκτιμήσεις για το αν τελικά η τουρκική κυβέρνηση θα υλοποιήσει τις εξαγγελίες της μετά τις 20 Οκτωβρίου δεν μπορούν να γίνουν. Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες και Ηνωμένα Έθνη χαρακτηρίζουν μεσαίου μεγέθους την κρίση. Δείχνουν να πιστεύουν ότι μπορούν να χειριστούν διακριτικά την Άγκυρα χωρίς να υπάρξουν επιπτώσεις, είτε στη γεώτρηση της ΕΝΙ είτε στη διαδικασία του Κυπριακού. Χωρίς αμφιβολία, η διαπραγμάτευση του πολιτικού προβλήματος θα καθυστερήσει, ενώ τίθεται και το ζήτημα υπό ποιες προϋποθέσεις θα επανέλθουν οι πλευρές στις απευθείας συνομιλίες. Όπως και να έχουν τα πράγματα, πάντως, η Τουρκία με την κίνησή της –και χρησιμοποιώντας το Κυπριακό– επιχειρεί να υπενθυμίσει στους ενεργειακούς παίκτες της περιοχής ότι μπορεί να υποδεχθεί και να μεταφέρει φυσικό αέριο με σύστημα αγωγών από την επικράτειά της.
Navtex και πλατφόρμα
Η κρίση ξεκίνησε πριν από δέκα ημέρες όταν η Άγκυρα εξέδωσε οδηγία προς ναυτιλλομένους (Νavtex) με την οποία ανακοίνωσε ότι δεσμεύει περιοχές στα τεμάχια 2, 3 και 9 της νότιας κυπριακής ΑΟΖ για σεισμογραφικές έρευνες από τις 20 Οκτωβρίου ως τις 30 Δεκεμβρίου. Εκδήλωνε επίσης πρόθεση να μεταφέρει στη περιοχή και πλατφόρμα, αν χρειαστεί. Και οι δύο ενέργειες θεωρήθηκαν πρωτοφανείς και αιφνιδίασαν την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και τη διεθνή κοινότητα. Μέχρι τώρα, η εκτίμηση που υπήρχε ήταν πως η Άγκυρα, παρά τους φραστικά υψηλούς τόνους, δεν θα προχωρούσε σε απευθείας αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στη νότια θαλάσσια περιοχή. Και αυτό διότι η Τουρκία δεν μπορεί ούτε θεωρητικά να έχει διεκδίκηση σε αυτή την πλευρά, όπου η Δημοκρατία οριοθετεί ΑΟΖ με άλλες χώρες και συγκεκριμένα με τον Ισραήλ και τον Λίβανο. Η οδηγία προς ναυτιλλομένους συνοδεύτηκε από ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών η οποία, με πρόσχημα τα δικαιώματα των Τ/κ στο φυσικό αέριο, καθιστούσε ξεκάθαρη μία από τις βασικές διεκδικήσεις της Άγκυρας.
«Η αυταπάτη της ε/κ πλευράς ότι είναι ο μόνος ιδιοκτήτης του νησιού, οι μονομερείς πρωτοβουλίες της για έρευνες φυσικού αερίου και η μη ανταπόκριση στην πρόταση της τ/κ πλευράς για δίκαιο διαμοιρασμό των φυσικών πηγών δείχνει ότι δεν είναι έτοιμη για μια λύση στη βάση του συνεταιρισμού», ανέφερε χαρακτηριστικά η ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών. Στη συνέχεια και μετά την απόφαση του Νίκου Αναστασιάδη να μη συμμετάσχει στις απευθείας συνομιλίες του Κυπριακού μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση, η Τουρκία επιχειρεί να πείσει ότι η ε/κ πλευρά βρήκε δικαιολογία για να καθυστερήσει τη διαδικασία λύσης του πολιτικού προβλήματος.
Διακριτικοί χειρισμοί
Από την πρώτη στιγμή και πριν λάβει απόφαση να αναστείλει τις συνομιλίες, η κυπριακή κυβέρνηση προσπάθησε να πείσει τους διεθνείς παίκτες να στηλιτεύσουν με σκληρή γλώσσα τις τουρκικές κινήσεις στην ΑΟΖ. Η Λευκωσία συνάντησε κατανόηση, ενώ έγινε κοινωνός και της ενόχλησης ισχυρών χωρών από την απόφασης της Άγκυρας να πολώσει τα πράγματα στην ανατολική Μεσόγειο. Ούτε οι ΗΠΑ, όμως, ούτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα είχαν διάθεση να επικρίνουν σφόδρα και δημόσια την Άγκυρα.
Τα μηνύματα που έλαβε στις κρούσεις της η κυπριακή πλευρά ήταν πως η Τουρκία προβαίνει σε μεγαλόστομες διακηρύξεις χωρίς να προτίθεται να τις θέσει όλες σε εφαρμογή. Κι ότι θα γίνονταν διακριτικοί χειρισμοί ώστε να εκτονωθεί η ένταση χωρίς να υπάρξουν επιπτώσεις στις γεωτρήσεις ή και μεγάλες καθυστερήσεις στη διαδικασία του Κυπριακού. Μάλιστα, οι Αμερικανοί φέρονται να υποστηρίζουν πως υπάρχει διαφορά αντίληψης για το θέμα μεταξύ του Προέδρου της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν και του πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου. Με τον δεύτερο να εμφανίζεται πιο διαλλακτικός και να επιθυμεί την εκτόνωση. Ανάλογα είναι και τα μηνύματα που έρχονται από ευρωπαϊκές χώρες που συνομιλούν με την Άγκυρα, αλλά και από τα Ηνωμένα Έθνη.
Βασική επιδίωξη του διεθνούς παράγοντα είναι επανέλθει η ηρεμία, να ξαναρχίσει η διαδικασία και να μη δεχθούν ισχυρό πλήγμα οι συνομιλίες του Κυπριακού. Η Λευκωσία ακούει τα όσα της μεταφέρουν φίλοι και σύμμαχοι, αλλά κρατά μικρό καλάθι. Δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στην Τουρκία, ενώ δεν γνωρίζει τι επιρροή μπορεί να έχει αυτή την περίοδο ο πρωθυπουργός Νταβούτογλου στον Πρόεδρο Ερντογάν, ο οποίος παραμένει ο ισχυρός και πιο σκληρός παίκτης σε ό,τι αφορά τις τουρκικές διεκδικήσεις στην ΑΟΖ και τη διαδικασία λύσης.
To μομέντουμ και οι ερμηνείες
Όλοι οι συνομιλητές της «Κ» συμφωνούν ότι η Τουρκία δεν θα προχωρούσε σε κινήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ αν δεν θεωρούσε πως η συγκυρία την ευνοεί. Πιστεύει ότι οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. θα ανεχθούν τις αξιώσεις της, που παραβιάζουν το Δίκαιο της Θάλασσας, επειδή την έχουν ανάγκη για τις επιχειρήσεις κατά των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους. Και είναι γεγονός ότι η Δύση νιώθει πολύ πιο άνετα αν η Τουρκία συμμετέχει στη συμμαχία κατά των ακραίων ισλαμιστών στη Συρία και το Ιράκ. Όλοι επίσης συμφωνούν ότι, με τις κινήσεις της, η Τουρκία επιδιώκει να γκριζάρει και να σμικρύνει την κυπριακή ΑΟΖ. Μέχρι τώρα αμφισβητούσε το κομμάτι της στα δυτικά της Πάφου. Τώρα για πρώτη φορά αμφισβητεί ανοιχτά και τα οριοθετημένα τμήματα με τον Λίβανο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Ενώ σε χάρτη που έχει εκδώσει για τα σημεία που θα ερευνήσει εμφανίζει πολύ πιο μικρή την κυπριακή ΑΟΖ στα βόρεια του νησιού. Θέση που τη στηρίζει στην παράνομη οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας με τα Κατεχόμενα. Ορισμένοι από τους συνομιλητές μας προβάλλουν και μια τρίτη ερμηνεία. Θεωρούν πως η Άγκυρα με τις τελευταίες ενέργειες έχει επίσης στόχο να υποχρεώσει την ε/κ πλευρά να συζητήσει το φυσικό αέριο στις συνομιλίες για λύση του κυπριακού.
*** Από την εφημερίδα της Κύπρου «Καθημερινή της Κυριακής»
Leave a Reply