Καταλαβαίνω τους δισταγμούς του κ. Θάνου Βερέμη (άρθρο «Ένας ιστορικός γρίφος που περιμένει λύση» στην «Καθημερινή» της 9ης Μαρτίου 2014), όπως και πολλών άλλων Ελλήνων, να αποδώσουν εγκυρότητα στα γραφόμενα του Υπουργού Άμυνας της Ελλάδος το 1964, Πέτρου Γαρουφαλιά («Ελλάς και Κύπρος», Μπεργάδης, 1982). Τέτοιες αμφιβολίες είχα κι εγώ όταν πρωτοδιάβασα το βιβλίο του. Απέφυγα, μάλιστα, όταν έγραφα το βιβλίο μου «Δέκα χιλιάδες μέλισσες», Αρμός 2010, να αναφερθώ στην πολύ ελκυστική (για έναν «αντιμακαριακό») μαρτυρία του ότι ο Μακάριος για να δεχτεί την Ένωση ήθελε ως αντάλλαγμα να γίνει… αντιβασιλεύς της Ελλάδος! Φαντασθείτε, όμως, την έκπληξή μου όταν άκουσα από τον Λουκή Καρανίκκη, τον άνθρωπο στον οποίο ανέθεσε ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης να παρακολουθεί και να ηχογραφεί τις τηλεφωνικές συνδιαλέξεις εξωτερικού το 1964, να λέει (χωρίς να τον ερωτήσω επ’ αυτού) ότι άκουσε με τα αφτιά του τον Γαρουφαλιά να αναφέρει, τον Αύγουστο του 1964, στον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου ότι ο Μακάριος ζήτησε την αντιβασιλεία, προκειμένου να αποδεχτεί την Ένωση. Βλέπετε, μέσα στα «θύματα» της παρακολούθησης τότε ήταν και η Ελληνική Πρεσβεία στη Λευκωσία, ως να ήταν πρεσβεία εχθρικού κράτους!

Περαιτέρω, θα ήθελα να σημειώσω ότι τα γεγονότα που αφορούν στην πιθανότητα πραγματοποίησης της Ενώσεως Κύπρου-Ελλάδος, άνευ παραχωρήσεων στην Τουρκία, το 1964, δεν αποτελούν κανένα «γρίφο» για όποιον πραγματικά ενδιαφέρεται να τα γνωρίσει.

Υπάρχουν περισσότερα από δύο έγγραφα (στα οποία αναφέρεται και ο κ. Βερέμης, τα οποία δημοσιεύονται στο βιβλίο «Κουράγιο Πηνελόπη», Αρμός 2013), που επιβεβαιώνουν την απόφαση των Αμερικανών να διευκολύνουν την εφαρμογή τής άνευ όρων Ενώσεως, τον Αύγουστο 1964. Τη δε αμερικανική απόφαση επιβεβαιώνει κι ένα βρετανικό έγγραφο (επίσης δημοσιευμένο στην αρχική του μορφή και μεταφρασμένο στα ελληνικά), ημερομηνίας 25 Αυγούστου 1964, το DEFE 11/456, FO 10368, το οποίο εκφράζει τη βεβαιότητα ότι με τέτοιες αποφάσεις η Τουρκία στο τέλος… δεν θα πάρει τίποτε!

Το βασικό ερώτημα που θέτει ο κ. Βερέμης («γιατί υποχώρησε στη μέση της προσπάθειας ο Γεώργιος Παπανδρέου»), και στοιχειοθετεί τον υποτιθέμενο «γρίφο», απαντάται πολύ εύκολα: Ο Παπανδρέου μόνο με «πραξικοπηματική» ανατροπή του Προέδρου Μακαρίου μπορούσε να κηρύξει την Ένωση, επειδή ελέγχοντας όλα τα ΜΜΕ της εποχής ο Μακάριος είχε πείσει τον κυπριακό λαό να εχθρεύεται τη Μεραρχία, την Ελλάδα και την Ένωση ως προκάλυμμα διχοτόμησης. Αλλά ο Γεώργιος Παπανδρέου δεν ήταν ούτε «πραξικοπηματίας» ούτε πραξικοπηματίας. Αν μπορούσε να είχε κάνει τέτοια κίνηση τότε, πολύ πιθανόν να έσωζε και την Ελλάδα από την 21η Απριλίου 1967 και την Κύπρο από το πραξικόπημα του 1974 και την τουρκική εισβολή που ακολούθησε. Κι ίσως σήμερα για όλους μας να ήταν πολύ καλύτερα τα πράγματα με την ελληνική ΑΟΖ να είναι η μεγαλύτερη της Μεσογείου και την Τουρκία σε καμία θέση να απειλεί τους πάντες και τα πάντα. Όσον αφορά την αναφορά τού κ. Βερέμη σε μένα με τον χαρακτηρισμό «αντιμακαριακός Κύπριος λογοτέχνης», θα ήταν χρήσιμο, πιστεύω, να πληροφορηθούν όσοι από τους αναγνώστες σας δεν το ξέρουν ότι ό,τι καλύτερο έχει να παρουσιάσει η ελληνική λογοτεχνία της Κύπρου (Κώστας Μόντης, Παντελής Μηχανικός κ.ά.) είναι ελληνοκεντρικό και αναπόφευκτα «αντιμακαριακό».

Αντης Ροδίτης