Νέα Υόρκη.- Της Ρεβέκκας Παπαδοπούλου

Στην έκθεση “Οι Καλοί Ποιμένες: Αρχιερείς και Αρχιραβίνοι μπροστά στο Ολοκαύτωμα” που παρουσίασε πριν από δύο χρόνια το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδας (ΕΜΕ) περιηγήθηκαν διαδικτυακά όσοι παρακολούθησαν το βράδυ της Πέμπτης 21 Ιανουαρίου την ετήσια εκδήλωση μνήμης για τους χιλιάδες Ελληνες Εβραίους που εξοντώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, τα κρεματόρια και τους θαλάμους αερίων, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η εκδήλωση που διοργανώνεται κάθε χρόνο από το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη στο πλαίσιο της “Ημέρας Μνήμης Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος”, όπως έχει οριστεί από τη Βουλή των Ελλήνων η 27η Ιανουαρίου, καθώς και της “Παγκόσμιας Ημέρας του Ολοκαυτώματος”, διεξήχθη φέτος -λόγω της πανδημίας- μέσω της πλατφόρμας Zoom και σε συνεργασία με τον Σύλλογο Αμερικανών Φίλων του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδας, υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Ελλάδας στην Ουάσιγκτον. Για πρώτη φορά συμμετείχαν και όλες οι Ελληνικές Προξενικές Αρχές στις Η.Π.Α.

“Συναντιόμαστε διαδικτυακά απόψε εδώ για να επαναβεβαιώσουμε απερίφραστα τη δέσμευσή μας να αντισταθούμε σε κάθε μορφή αντισημιτισμού”, τόνισε ανοίγοντας την εκδήλωση ο πρόεδρος του Hellenic Film Society, Τζίμυ ΝτεΜέτρο, ο οποίος ανέλαβε και το συντονισμό της. Κοντά εξήντα εφτά χιλιάδες Ελληνες, περίπου το 87% του εβραϊκού πληθυσμού της Ελλάδας, ήταν ανάμεσα στα έξι εκατομμύρια των Εβραίων που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα, είπε.

Στο καλωσόρισμά της, η Πρέσβειρα της Ελλάδας στις Η.Π.Α., Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, αφού ευχαρίστησε -μεταξύ άλλων- στον Γενικό Πρόξενο στη Νέα Υόρκη, δρα Κωνσταντίνο Κούτρα για την καταλυτική συμβολή του στη διοργάνωση της εκδήλωσης, υπογράμμισε ότι ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσουμε τη μνήμη όχι μόνο των θυμάτων αλλά και -μέσω της έκθεσης- των ανθρώπων και φορέων που με αυτοθυσία έσωσαν συνανθρώπους μας τις πιο σκοτεινές εκείνες στιγμές της ιστορίας, είναι να επαγρυπνούμε και μην επιτρέψουμε ποτέ να επαναληφθούν στο μέλλον τέτοιες αποτρόπαιες πράξεις.

Ο Σόλομον Ασσερ, πρόεδρος των Αμερικανών Φίλων του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδας, τόνισε στο χαιρετισμό του ότι “η ημέρα μνήμης γίνεται ακόμη πιο σημαντική καθώς τα χρόνια κυλούν, γιατί οι επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος και οι αυτόπτες μάρτυρες χάνονται καθημερινά”. Επισήμανε ακόμα ότι οι Εβραίοι της Ελλάδας αποτελούν την αρχαιότερη κοινότητα της Εβραϊκής Διασποράς και υπογράμμισε το ρόλο του Εβραϊκού Μουσείου στη διατήρηση της μνήμης του Ολοκαυτώματος -ειδικά τώρα που, όπως είπε,  η άγνοια της Ιστορίας ενισχύει τον αντισημιτισμό- ενώ τόνισε ότι η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία ήταν η μόνη που επίσημα αντιστάθηκε στους Ναζί κατακτητές.

Αυτόν ακριβώς τον ηρωικό ρόλο της Εκκλησίας της Ελλάδος που με επικεφαλής τον τότε Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό ο οποίος μαζί με άλλους γενναίους Ιεράρχες και κληρικούς και λαϊκούς, Αστυνομία και δημοτικές αρχές, έσωσαν από βέβαιο θάνατο αρκετούς Εβραίους Ελληνες, καταγράφει η έκθεση “Οι Καλοί Ποιμένες” την οποία οργάνωσε ο πρόεδρος του ΕΜΕ, Σαμουήλ (Μάκης) Μάτσας και παρουσίασε μαζί με ιστορικά στοιχεία για την Εβραϊκή κοινότητα της Ελλάδας, ο κεντρικός ομιλητής δρ Μίμης Κοέν,  καθηγητής Πλαστικής Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόι στο Σικάγο και επίτιμος διδάκτωρ του ΑΠΘ.

Οι διαδικτυακοί θεατές άκουσαν ότι ο Εβραϊκός πληθυσμός της αριθμούσε πριν το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο περίπου εβδομήντα οκτώ χιλιάδες άτομα, σε 27 κοινότητες που διέθεταν συναγωγές, σχολεία, νοσοκομεία, αθλητικά κέντρα και άλλα ιδρύματα, όπως και ότι περίπου δεκατρείς χιλιάδες Εβραίοι πολέμησαν στον Ελληνικό στρατό στον πόλεμο του ’40. 

Ο δρ Κοέν αναφέρθηκε επίσης σε κάθε προσπάθεια διάσωσης Εβραίων από Ελληνες Χριστιανούς, στο Βόλο, στη Χαλκίδα, στην Κέρκυρα, στην Αθήνα. Στη Θεσσαλονίκη, όπου υπήρχε η μεγαλύτερη κοινότητα, οι απώλειες έφτασαν το 96%. Στη Ζάκυνθο, αντίθετα, δεν χάθηκε ούτε ένας Εβραίος.  

Η έκθεση αυτή αποτελεί την “πιο επίκαιρη υπενθύμιση της ανάγκης που υπάρχει σήμερα για πραγματική πνευματική ηγεσία”, επισήμανε στο σύντομο χαιρετισμό του ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Ελπιδοφόρος, τονίζοντας επίσης ότι οι εκδηλώσεις αυτές ιστορικής μνήμης είναι ζωτικής σημασίας και εξόχως απαραίτητες. Αναφερόμενος δε στους δεσμούς των Ελλήνων Εβραίων με τους Ελληνες Χριστιανούς είπε ότι είναι ιστορικοί και άρρηκτοι, ενώ σημείωσε ότι “εκφράζουμε μεν διαφορετικά την πίστη μας στον ένα και αληθινό Θεό, αλλά με κοινές ηθικές αξίες”.     

Στο τελετουργικό μέρος, η ραβίνος Νταϊάνα Γκέρσον, εκτελεστική αντιπρόεδρος του οργανισμού “The New York Board of Rabbis” απήγγειλε τον Ψαλμό 23 του Δαβίδ, “Adonai ro’i” (Ο Κύριος είναι ο ποιμήν μου), καθώς και το ποίημα “We Remember Them” των Sylvan Kamens και Rabbi Jack Riemer και συνέχισε με την επιμνημόσυνη προσευχή “El Maleh Rachamim” και την προσευχή για την ανάπαυση των ψυχών των μαρτύρων (Kaddish Yatom).